Wykonanie projektu budowlanego w zakresie wykraczającym poza ramy umowy - bezpodstawne wzbogacenie Zamawiającego
Jeżeli Zamawiający otrzyma projekt budowlany obejmujący zakres większy niż wynika to z zawartej umowy czyli gdy bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem Architekta, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, czyli zwrotu części projektu nie objętego umową, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jego wartości.
Bezpodstawnie wzbogacony staje się dłużnikiem zubożonego, w tym przypadku Architekta, przez sam fakt bezpodstawnego wzbogacenia, a z chwilą bezpodstawnego uzyskania korzyści powstaje po jego stronie obowiązek zwrotu tej korzyści lub zapłaty jej wartości.
Zwrot korzyści
W odniesieniu do przedmiotu świadczenia wzbogaconego priorytet ma zwrot korzyści w naturze i dopiero kiedy nie jest to możliwe roszczenie zubożonego ogranicza się do zwrotu wartości wzbogacenia. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2010 roku, sygn. akt IV CSK 401/09). Aby doszło do bezpodstawnego wzbogacenia (art. 405 k.c.) przesunięcie majątkowe nie musi nastąpić "bezpośrednio", w drodze czynności faktycznej lub prawnej między zubożonym a wzbogaconym, a może być efektem również czynności (zdarzeń) pośrednich, z udziałem osób trzecich.
Istotne jest natomiast, czy korzyść, przechodząc przez "cudze" majątki, zachowała swą tożsamość, pozwalająca na stwierdzenia, że wyszła z majątku zubożonego i trafiła "jako taka" do majątku wzbogaconego. (por. wyrok z dnia 29 lipca 2009 roku, sygn. akt I ACa 497/09 Sądu Apelacyjnego w Poznaniu).
Bezpodstawne wzbogacenie może być skutkiem różnego rodzaju przyczyn, w tym także działania osoby zubożonej, osoby bezpodstawnie wzbogaconej lub osoby trzeciej. Wzbogacenie może przy tym przybrać formę zarówno nabycia rzeczy lub praw, jak i korzystania z cudzych usług; polega ono nie tylko na zwiększeniu aktywów wzbogaconego, lecz także na zmniejszeniu jego pasywów.
Obowiązek wydania korzyści obejmuje nie tylko korzyść bezpośrednio uzyskaną, lecz także wszystko, co w razie zbycia, utraty lub uszkodzenia zostało uzyskane w zamian tej korzyści albo jako naprawienie szkody.
Jeżeli ten, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, rozporządził korzyścią na rzecz osoby trzeciej bezpłatnie, obowiązek wydania korzyści przechodzi na tę osobę trzecią.
Zobowiązany do wydania korzyści może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie znalazły pokrycia w użytku, który z nich osiągnął. Zwrotu innych nakładów może żądać o tyle, o ile zwiększają wartość korzyści w chwili jej wydania; może jednak zabrać te nakłady, przywracając stan poprzedni.
Kto czyniąc nakłady wiedział, że korzyść mu się nie należy, ten może żądać zwrotu nakładów tylko o tyle, o ile zwiększają wartość korzyści w chwili jej wydania. Jeżeli żądający wydania korzyści jest zobowiązany do zwrotu nakładów, sąd może zamiast wydania korzyści w naturze nakazać zwrot jej wartości w pieniądzu z odliczeniem wartości nakładów, które żądający byłby obowiązany zwrócić.
Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.
Powyższe odnosi się do świadczenia nienależnego. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.
Nie można żądać zwrotu świadczenia:
1) jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej;
2) jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego;
3) jeżeli świadczenie zostało spełnione w celu zadośćuczynienia przedawnionemu roszczeniu;
4) jeżeli świadczenie zostało spełnione, zanim wierzytelność stała się wymagalna.
Przepisy powyższe nie uchybiają przepisom o obowiązku naprawienia szkody.
Świadczenie z tytułu zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia ma charakter bezterminowy, a zatem winno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika.
Autorzy:
marta Kozak-Janik
brak obowiązku zwrotu
Dodano: Poniedziałek, 29 Listopad 2021, 16:36, Autor: Ryszard